آیین ها و آداب تحویل سال

۱ـ خوان نوروزی:

گستردن خوان نوروزی یا سفرة نوروزی در هنگام گشتن سال کهنه به نو و گزیدن هفت نوع خوراکی گوناگون و چیدن آن روی سفره از رسم‌های ویژه و عمومی در نوروز است.

در خصوص بنیاد و فلسفة وجودی آن نیز مواردی ذکر شده که آنها را ذکر می‌کنیم:

در سفرة هفت سین جدا از موادّی مانند «سرکه، سنجد، سبزی، سماق وسیر» که مظهر هفت سین است و با وجود آیینه و شمعهای فروزان، سوزن و نخ، کتاب آسمانی، نان و عکسهای عزیزان از دست رفته یا دور از خانواده به عنوان تقدّس و برکت به کار می رود.

   در میان زردشتیان، سفرة هفت سین مرسوم نیست بلکه تلاش می‌کنند، هفت نوع از نعمتهای اهورامزدا را سر سفره حاضر کنند. (به نیّت هفت امشاسپند)

   گروهی معتقدند که هفت سین قبلاً هفت چین بوده است. دسته‌ای دیگر نیز اعتقاد دارند قبل از اسلام به جای هفت سین، هفت شین می‌گذاشتند مثل شمع، شیرینی شراب، شیر، شربت، شکر و شانه و چون اسلام شراب را منع کرده، هفت شین تبدیل به هفت سین شده است.

   برخی نیز سین را کوتاه شده واژه سینی می‌دانند و می‌گویند در زمان قدیم، خوردنی‌های تازه و خشک زمینی را در هفت سینی یا هفت خوانِ مِسین می‌چیدند و در نوروز به حضور شاهان می‌بردند.

۲ـ زمان تحویل:

   در نخستین روز اعتدال بهاری به هنگام ورود آفتاب به برج حَمَل، سال تحویل می‌گردد؛ سال کهنه پایان می‌یابد و سالِ نو و نوروز شروع می‌شود.

بنا بر باوری، زمین روی یک شاخ گاو است؛ این گاو روی گردة یک ماهی و ماهی در دریا و دریا در جایی در دست حضرت علی(ع) است. در زمان تحویل سال، این گاو افسانه‌ای برای رفع خستگی خود، زمین را از روی یک شاخ خود به روی شاخ دیگرش می‌اندازد؛ به هنگام این انتقال، تخم‌مرغ روی آیینه و برگ سبز روی آب تنگ سفرة نوروزی می‌چرخند و تکان می‌خورند و ماهی در تنگ از حرکت باز می‌ایستد.

3ـآداب تحویل سال:

   در ایران کهن مردم گردش سال را در ایران یک رویداد بزرگ وخجسته می انگاشتند و صبح نوروز را فرخنده‌ترینِ ساعتها می‌پنداشتند و با نگریستن به آفتاب تبرّک می‌شدند. از قدیم نیز رسم چنین بود که پس از تحویل سال و آغاز سال نو، فردی فرخنده‌رو، خوش قدم و نیک زبان به خانه در می‌آمد و نوروز را شادباش می‌گفت و تندرستی و شادی و روزی فراخ در سال نو برای اعضای خانواده طلب می‌کرد.

۴ـ گردش سال روی حیوان:

   در قدیم،مردم باور داشتند که هر سال به حیوان خاصی تعلّق دارد و سال روی آن می‌گردد. شمارِ حیوانها دوازده تا بود که هر دورة دوازده ساله دوباره تکرار می‌شد؛ حیوانها عبارتند از: موش، گاو، پلنگ، خرگوش، نهنگ، مار، اسب، گوسفند، میمون و مرغ! حیوان برطبیعت آن سال و بر حال و اموال و زندگی مردم در آن سال اثر می‌گذاشت. گاهشماری بر مبنای سالهای دوازده حیوانی یک گاهشماریِ مغولی ـ ترکی بود که هر دو صورت مغولی و ترکی آن مدّت‌ها در ایران متداول بوده است.