شب یلدا یا شب چله

سی‌ام آذر/ انارام روز   

جشن «شب چله» یا «یلدا»، انقلاب زمستانی و جشن زایش خورشید. ایرانیان در این شب با فراهم آوردن خوراکی‌های گوناگون تا بامداد به انتظار دیدار نخستین پرتوهای خورشید بیدار می‌نشسته‌اند. بیرونی در «آثار‌الباقیه» از آن با نام «میلاد اکبر» نام برده و منظور از آنرا «میلاد خورشید» دانسته است. تقویم میلادی نیز با اندک تغییراتی ادامه همین میلاد است که بعدها آنرا به میلاد مسیح نسبت داده‌اند. 

سفال و سفالگری

انسان احتمالاً با اندود کردن بدنه خارجی سبدها و قرار گرفتن آنها در کنار آتش به طور اتفاقی به شناخت ظروف گلی و مزایای آن دست یافت. دسترسی به چنین وسیله‌ای، تحوّلی چشمگیر  در امر جمع آوری  و نگهداری غذا پدید آورد و انسان در نقاط مختلف جهان با اختلاف زمانی چشمگیر به این مرحله از تحوّل وخلّاقیّت قدم گذارد. در این بخش می توانید پرونده ای را دربارۀ سفالگری مطالعه کنید. 

دریافت فایل pdf سفالگری

ریشه شناسی و ریشه شناسی تطبیقی

ریشه‌شناسی به انگلیسی: Etymology  علم مطالعۀ تاریخی واژه‌ها می‌باشد. مسائلی مانند اینکه چه موقع وارد زبانی شده‌اند، از چه منبعی وارد شده‌اند و اینکه در طول زمان چه تغییری در ساختار (فرم) و معنای آنها ایجاد شده‌است، در این حیطه بررسی می‌گردد. ریشه‌شناسی را در زبان فرانسوی «اتیمولوژی» می‌گویند. اتیمولوژی واژه‌ای است یونانی که از راه زبان لاتین به زبان فرانسوی راه یافته‌است. در یونانی باستان اتیمولوژی به معنی «شناخت اتیمون» (Etymon) و اتیمون به معنی «معنی حقیقی واژه» بوده‌است. در زبان تازی فقه اللغه نامیده می شود احمد فردید از معادل «علم الاسماء» برای آن استفاده کرده ‌است.

دریافت   فرهنگ ریشه شناسی واژه های هندو اروپایی

آشنایی با مکاتب نقاشی جهان و ایران

دریافت فایل pdf کتاب آشنایی با مکاتب نقاشی

چهار اثر ارزشمند از علی روستاییان فرد. ترکیب خطوط ایرانی اسلامی با نقاشی

واژگان معماری سنتی ایرانی

در معماری سنتی ایران واژگانی زیبا کاربرد داشته اند که بسیاری از آنها فارسی ناب بوده و ریشه در هزاران سال ادبیات این سرزمین داشته اند. آگاهی از آنها برای همگان آموزنده و کاربرد آنها به جای بسیاری از واژگان بیگانه روا و بایسته است.

 منبع: کتاب سبک شناسی معماری ایرانی - معماری اسلامی( دکتر پیرنیا)

جر تراش داده شده ای که با آجر دیگر در آب ساییده شده باشد.	آبساب
آجری که قبل از پخت به صورت دلخواه شکل داده اند.	آجر پیش بر
ملات	آژند
بخش رو به غرب	آفتاب کور
تزئینات الحاقی– نماسازی سنگی-آجری کاشیکاری و گچکاری	آمود
انتهای پای گنبد	آوگون
در گنبدهای دو پوسته پوشش زیرین را گویند.	آهیانه
سقف	آسمانه
در معماری به اندازه شش گره 40 سانی متر.	ارش
بخشی از پائین دیوار است که معمولا برای استحکام بیشتر آمودی از سنگ و کاشی دارد.	ازاره
در معماری پوشش منحنی(سغ) را گویند.	ازج- ازغ
نقش گردان یا انحنا دار	اسلیمی
دیوار جداکننده - دیواری که میان دو پایه باربر می سازند.	اسپر
طبقه - سقف	اشکوب
بلندی–  ارتفاع	افراز
کنتراست	انبسان
انودی از خمیر آهک و خاکستر چوب به دست می آید. برای آب بندی بدنه آبگیرها و دیوارها به کار می رود.	اندود دیمه
واداشتن – در معماری به معنی استخوان بندی بناست	اوزیر-افریز
مطالحی که از محل برداشته شده است	ایدری
ترکهایی که جهت قرار گرفتن باد در تاق ایجاد می گردد – به باد گیر هم گفته می شود.	باد پیچ- باد پروا- باد هنج
نوعی قوس بیضی شکل که در ساخت گنبد استفاده می شود ونیست فاصله کانونی به دهانه آن 3 به 4 است	بستو
از محل – حاصل خود محل	بوم آورد
به معنای تاب است در معماری نوعی چفد(قوس)بیضی شکل.	بیز
حیاط دور بسته ای که حوض یا جوی آب در میان داشته باشد – گودال باغچه.	پاد یاو
در معماری ایران چفد و تاق و گنبد را از جاییکه شروع می شده قطه نمی کردند بلکه تکه ایی را بصورت عمود بالا برده سپس منحنی را شروع می کردند .	پا راستی
جایی که تاق شروع می شود	پاکار
تیر حمال یا چیزی که فرسپ روی آن می افتد	پالار
تاق بندی –تاقچه بندی	پتکانه
- یعنی چیزی که از پایین به بالا می آید تونگان یا پیش کرده ( در خوزستان تونجه گویند)	پتکین
پشت بند – دیوار یا نیم تاقی که در پشت دیوار برای نگهداری آن بسازند	پدپیل
تضاد تنوع کاری که برای برهم زدن قرینه و یکنواختی انجام دهند.=پا جفت.	پد جفت
در ختان بی بار – شورانه- تبریزی- سپیدار	پده
قاب – آرایه هایی به صورت قاب بندی مربع و مستطیل در نمای ساختمان .	پرورز
قاب بندی	پرورز بندی
آجر خشت یا سنگی که بطور عمودی در محلهای خالی دیوار می چسبانند .	پکفته - پت کوفته
عایق	پنام
بیرون زدگی پی از دیوار	پنجه پی
چفد معروف ایرانی – پنج یعنی در گاه . او هفتن یعنی پوشاندن	پنج او هفت
اندازه مقیاس- اندازه های معین و مسخصی که در طرح تکرار می شود	پیمون
ستونک باریکو کوچکی که سر سوک دو دیوار قرار می گیرد	پیلک
موزائیک های رنگی جهت تزئین	پیس پیسه
ریسمان کشی	تر کشی
نوعی از ساختمان تاق و گنبد بصورت شعاعی و ترک ترک	ترک بندی
تالار بزرگ - سرسرا	تنابه
مقرنسهای سر ستون مانند سر سنونهای عالی قاپو و چهل ستون	تونگان
دنده های اصلی پوشش تاق- لنگه – قالب	تویزه
رخنه ای در زیرکنگره بارو – سوراخی که در شکاف آن تیر می اندازند	تیر کش
برای جلوگیری از وارد شدن بار بصورت مستقیم بر درگاهها تاقی دیگر روی آن می زنند تا بارها را به جرزها منتقل نماید	جهازه – پالانه
چغا به معنی تپه- کوه بلندی- چغازنبیل به معنی کوه بافته شده	چغازنبیل
قوس	چفت
نوعی مقرنس کاری که آویخته از سقف است	چفت آویز
در ایوانها فاصله بین تیزه قوس تا رخبام	چکاد
نوعی قوس که از تقاطع دو بیضی بدست می آید	چمانه
چوب سختی است که از هندوستان می آورند	چندن
جرزی که در چهار گوشه آن پیلک داشته باشد	چهار ستون
نوعی پوشش که از تقاطع دو تاق آهنگ بوجود می آید	چهار بخش
خان =کاروانسرا- خوره =محل	خان خوره
پایین افتادن	خفت افتادن
پوشش رویین گنبد	خود
سقف آویخته ای که برای دهانهای بزرگ از تاق می آویزند	خوانچه
قطعات مختلف بین کاربندی که بین دوتویزه را می پوشانند	خوانچه پوش
شیارهای روی ستون	خیاره
هواکشهای روی پشت بام	خیشخان
کوشک و ساختمانی که در میان باغهای بیرون شهرو در روستاها وتفرجگاهها می سازند	دسکره
عنصری که بعد از کلاف بندی پای تاقها بر روی پنجره ها جرزها و بالای تاقچه ها با گچ و با شکلی ساده که برجسته تر از دیوار است می سازند	دوال
پیش آمدگی لبه بام – لبه بام و جایی که نماسازی تمام می شوند	رخبام
چیدن ساده آجر و سنگ و خشت لایه لایه روی هم	رگ چین
رنگ نزدیک به بنفش که از دوره قاجاریه در کاشی سازی مر سوم شد	رنگ بداقی
رنگ بنفش مانند گل نگون سار	رنگ نگون سار
بند و سدی که برای ذخیره آبدر پیش رودها بندند	رود زن
شبیه کلاه فرنگی است عنصری جهت نور گسری بصورت عمودی بر روی تاقها قرار می گیرد	روشندان
پیلکی که دور چفت نیز می چرخد	زغره
نقش بندی	زمود گری
نوعی خار که در مناطق کویری بجای کاه در کاهگل استفاده می کنند	ژاژ
نوعی چفد که از تقاطع دو بیضی بدست می آید	سبویی
چهل ستونهایی که در سه طرف دیوار ندارند مانند چهل ستون	ستاوند
مکانهایی که فقط یک طرف آن ستون دارند	ستون آوند
ستونی متشکل از چهار پیلک به هم پیوسته	ستون چهار پری
قطعات سفالی که بصورت پیشبر از گل نپخته می برند و روی آن مهر زده و سپس آنرا می پزند که گاهی لعابدار نیز هست	سفال مهری
اتاق پذیرایی	سفره خانه
سه یعنی برون آمده –کنج بیرون آمده –شکلی که از تقاطع دو تاق به وجود می آید	سکنج
در کاربندی قسمت مثلثی بالای شاپرکها است	سنبوسه
سنگی که خیلی تراشیده شده باشد .	سنگ پا تراش
گچ ملاتی از مایه و گل رس و اندکی گچ نیمکوب . گلی مرکب که نمای ساختمان را با آن می پوشانند .	سیمگل
یا سرمه دان – در کاربندی عنصری است که دو شلع پاسسن آن بلند تر از دو ضلع بالاست – معمولا در بالای پا باریک و سوسنی قرار دارد	شاپرک
ستاره تزئینی- نوع معروف آن ش بند شیرازی است – در گره سازی معمول است.	شش بند
چین و شکن تاق بندی زیر گنبد	شکنج
در معماری چوبهای کوچکی است که به صورت عمودی در دیوار می گذارند تا خر پا را به آن ببندند. ستونکی که برروی آهیانه گنبد گذاشته شده و خود گنبد نیز به آن می چسبد و بر ستون وسط آن میله قرار می دهند	شنگه
سرپوشیده در خراسان به هر سر پوشیده ای اعم از پوشش منحنی یا تخت می گفتند و در جاهای دیگر به ایوانها و تالارهایی که با تاق پوشیده شده اند اطلاق می گردد. سکوی بدون سقفی که در سطح بالاتر از سطح حیاط است و معمولا در جلوی فضاهای بسته قرار می گیرند.	صفه-چفته
حفرههایی که در داخل دیوار و با قرار دادن آجر بدست می آید.	صندوقه
قسمتی از لبه بالای پنجره پیش می آید	طره
یعنی چادر – در معماری اتاق بزرگی است که در وسط ساختمان قرار دارد و اطراف آن دیگر فضاها میگیرند .به اتاق دراز نیز می گویند	طنبی
نوعی شفته است که در شیب بندی یام ها استفاده می شود در غوره گل بجای آهک از نخاله گچ و حاک استفاده می شود.	غوره گل
شاه تیر	فرسپ
تمامی نقشهای باریک اصلی افقی	فریز
مانند دوال است با این تفاوت که در زیر آن پایه ها و یا مقرنس کاری داشته باشید	قطار =کتار
آجر چوبی که جهت تزئینات بصورت منحنی بریده می شود.	قواره
قوسهایی که در نوک آن تیزی دارد. تیزه دار را جناغی نیز گویند.	قوس تیزه دار
قوسهایی که تیزه دار نیستند	قوس مازه دار
تاق قوس	کار
کاشی سفید لعابدار را نقاشی کرده آنرا داخل کوره می گذاشتند و در کار تنظیم می کردند	کاشی هفت رنگ
تاق کوچکی که پشت تاق جهت شیبدار کردن آن می زنند به آن کوره پوش نیز می گویند	کانه پوش
پوشش بین دو تویزه که از دو طرف از چفدها تبعیت می کند.	کژاوه=کجاوه
یک نوع قوس کم خیز ایرانی	کلیل
کلیلی که در دوره اشکانی مورد استفاده زیاد داشته است.	کلیل پارتی
کلاه فرنگی –گنبد تاج مانند –ساختمان میان باغ ها	کل آفرنگ
پوششی که در کمر فضایی زده می شود و آنرا به دو طبقه تبدیل می کند.	کمر پوش
در گاه نما – روزنه های نما	کوردر
دهانه	کوچه
ساختمانی که در میان یک حیاط و باغ قرار گیرد.	کوشک
جایی که پا کار تاق می نشیند	کیز
گچ بری که اطراف آن خیلی ساییده نشده باشد	گچ بری زبره
گچ بری که برجستگی کمی دارد	گچ بری برجسته
گچ بری که خیلی بیرون آمده	گچ بری برهشته
کچ بری که روی کرباس آهار دار انجام می شود	گچ بری پته
شبیه معرق است گچ را در فطعاتی که می خواستند می بریدند و روی کار سوار می کردند.	گچ تراش
استوانه بلند زیر گنبد سافه و گردن گنبدهای دو پوسته گسسته	گریو
نقشهایی که به صورت شکسته است و خطوط مستقیم دارد	گره سازی
نقش برساو شده ای که بصورت تک یا تکرار شده باشد - موتیف	گله
نماسازی که در آجر چینی است و در کل نقش گلی را نشان می دهد	گل انداز
گنبدی که پوسته حمال آن به صورت ترک ترک ساخته شده است	گنبد ترکین
خاگ به معنی تخم مرغ است . گنبدی که است که از دوران بیزکند به وجود می آید مانند گنبد تاج الملک مسجد جامع اصفهان	گنبد خاگی
گنبدهای نوک تیز مخروطی و هرمی	گنبد رک
گنبدی که قاعده اش به جای دایره بیضی باشد	گنبد کمبیزه
جایی که تیر در دیوار می نشیند	گیر
ایوانها و تالارهای منفرد	گیری
یا پر- طاق ضربی	لاپوش
غلامگردش- راهرویی که پیرامون بنا می گردد	مرد گرد
گنبد خانه –قسمت اصلی مسجد است که محراب در آن قرار می گیرد . در اصل محل محراب گفته می شود.	مقصوره
گره سازی مختلط آجر وکاشی	معقلی
حیاط	میانسرا
گنبد پیازی و نیم کره	گنبدنار
چوب یا قوس پوشش در گاه	نال در گاه
قسمتهای تو رفته در پلان	نخیر
قسمت پشت به آفتاب ساختمان	نسار/ نسر
نقشی الهام گرفته از برگ کنگر- نمونه آن در گنبد خانه مسجد جامع قزوین می توان مشاهده کرد .	نقش برگ کنگری
	نگین
در گره سازی آجری قطعاتی از کاشی را بصورت ساده استفاده می کرده اند که نمونه بسیار زیبای آن را در برج اخنجان دیده می شود	نگین
تشکی ویا چهای بالش که به جای میل استفاده می شد	نهالین
بیرون زدگی در پلان	نهاز
پرسپکتیو	نهور
برای نما دادن به آجر با دو تخته دو طرف آنرا صاف کرده استفاده می کنند	واکوفته
گنبد خانه و عمارت اصلی	اپدته
آجری که به صورت نره میگذارند در خراسان خزند گفته میشود	هره
سوراخ سقف	هر نو
بند عمودی بین آجرها	هرزه بندی
نشیمن  - هدیش=تالار	هدش
هشت =برجسته-بیرون آمده تنها جایی که از منطقه بسته خانه بیرون می آمده و ارتباط با خارج داشته جهت ایجاد مکث / تقسیم فضایی جهت انتظار	هشتی
نوعی گره سازی تزئینی برجسته و فرو رفته. هشت گیر=برآمده=گود فرورفته	هشت گیر
تاب –سهمی-قوس شکل نیمه تخمه مرغی- نوع معمول چفد در شمال ایران- تاق بار بر – نیم بیضی	هلو چین
ساختمانهایی که از سقف نور می گیرند	هولی
طرح یا پروژه	هور
نوعی ترک بندی و کاربندی – آرایشی در زیر پوشش	یزدی بندی

معرفی فیروزه و معیارهای داوری همایش فیروزه (بخش کلاسی)

دریافت فرم خام داوری درون مدرسه ای

دریافت برگۀ راهنمای فیروزه (سال نود و پنج - نود و شش)

مومیایی

مومیایی به جسدی گفته می‌شود که پوست و گوشت خشک شدۀ آن در اثر تماس عمدی یا تصادفی با مواد شیمیایی، سرمای فوق‌العاده زیاد، رطوبت بسیار پایین یا عدم وجود هوا حفظ شده‌ است. مومیایی ها را به لحاظ نوع به دو نوع کلی طبیعی و غیر طبیعی تقسیم می‌کنند.

دریافت   مقالۀ مومیایی‌های ایران

هویت فردی و اجتماعی - آزاده درخشان + معرفی چند مقاله دربارۀ آموزش تاریخ به کودکان و نوجوانان

هویّت به معنای بر خود آگاه بودن است و آگاهی از هویّت نیازی اساسی و ذاتی در هر فرد است. هویّت مبنای اجتماعی دارد و از خلال تعامل با دیگران تحقق می یابد. هویّتهای اجتماعی متعددند (مانند نژادی، مذهبی، قومی و...)، در میان هویّت­های اجتماعی متعدد یک فرد,هویّت ملی از مهمترین آنهاست و باستان شناسی نیز در پی کشف و حفظ هویّت ملی است. برخی از پژوهشگران الگویی 3 مرحله­ای را دربارۀ هویّت ملّی پیشنهاد می­ کنند: در مرحلۀ نخست، افرادی قرار می ­گیرند که بنا به علل گوناگون مانند بی ­علاق­گی، بی ­توجّهی... نتوانسته­ اند بر مسائل ملّی، شناخت پیدا کنند یعنی این افراد دارای هویّت ملّی مبهمی هستند. شاخص مرحلۀ دوّم، بررسی و جستجو در هویّت ملّی فرد است که می ­تواند در پیِ تجربیّات مهم و معنی ­دار از طرف شخص آغاز شود و آگاهی از ملیّت را ضروری سازد. در پی این مرحله و به عنوان پی­آمدِ آن، فرد می­ تواند به ادراکی عمیق­ تر و ارزش­هایی صحیح­تر از ملیّت خود برسد و به درونی­ سازی آن موفّق گردد که در واقع فرد در این مرحله به سطح هویّتِ متعهّد رسیده است. بدون تردید دست­یابی یک فرد به هویّتِ متعهّد, ایده­ آل است و رسیدن به این ای ده­آل، جز با طی کردن مرحلۀ دوّم، امکان ­پذیر نخواهد بود.

آموزش تاریخ به خردسالان

داستان و آموزش تاریخ

کاربرد اسطوره در آموزش تاریخ

بِزِه‌‌باستان‌شناسی …………....…حمید رضا منصوریان (بخش دوّم))

پارة دوّم: بررسی موبه‌مو، رابطه‌سنجی و توصیف

   توصیف یا وصف کردن درست، یکی از مهم‌ترین مهارتهایی است که یک کارآگاه یا یک باستان‌شناس از آن بهره می‌برد. این مهارت، رابطة مستقیمی با استفادة درست از حواس پنج‌گانه (دیدن، شنیدن، بوییدن، لمس‌کردن و چشیدن) دارد که در گفتار پیشین، بهره‌گیری درست از آنها را تمرین کردیم.

در هر دو دانشِ مورد بحث ما، توصیف خوب و کامل در صورتی به دست خواهد آمد که اولاً صحنة جرم یا محوّطة باستانی موردِ کاوش، دست‌نخورده به ما برسند (منابع دستِ اوّل) و ثانیاً اجزای موجود در صحنه به طور کامل و درست تجزیه، بررسی و تعریف شوند. بررسیِ ارتباط میان عوامل موجود در صحنه نیز کمک زیادی به ما برای توصیف و سپس فرضیه‌سازی می‌کنند.

   سطل زباله به عنوان نمونه‌ای که دربردارندة بقایای فعّالیتِ روزانة ماست، همواره محلی برای توجّه، دقّت کردن، توصیف و بازسازی بخشی از آنچه گذشته است به حساب می‌آید!

تمرین کنیم: دنیایی از اطّلاعات توی سطل آشغال!

* برای کاوش در یک سطل زباله به وسایلِ چندی نیازمندیم:

۱ـ یک سطلِ پر از زباله‌های رنگارنگ.

۲ـ چند برگ روزنامه یا یکی‌دو متر سفرة یک‌بار مصرف.

۳ـ دستکش یک‌بار مصرف.

** روشِ کار: ابتدا روزنامه‌ها را روی زمین پهن کنید، سپس ستکش‌ها را پوشیده، زباله‌های موجود در سطل را به ترتیبِ قرارگیری از سطل بیرون بیاورید و بر روی روزنامه بچینید (رعایت نوبت و ترتیب آنچه که بیرون می‌آورید به شما کمک می‌کند که از نظر زمانی نیز تصوّر درستی به دست‌آورید). پس از خارج کردن همة زباله‌ها به گونه‌ای که گفته شد، به بررسی موبه‌موی آنها بپردازید. به نتایجِ قابلِ توجّهی خواهید رسید. امیدوارم پس از بررسی‌های خود از هوش نروید!

بِزِه‌‌باستان‌شناسی …………....…حمید رضا منصوریان (بخش نخست)

   بزه (جرم) باستان‌شناسی، نام دوره‌ای است که به صورت فرابرنامه در مدرسه ها برگزار می‌شود. در این دوره روشهای مشترک دو دانشِ باستان‌شناسی و جرم‌شناسی بررسی می‌شود.

پارة نخست: حس‌های پنجگانه و تمرکز حواس

   مسألة وقوع جرم، کشفِ سرِنخها، کشف رابطه‌های پنهانِ میان افراد، یافته‌ها، جایها و زمانهای گوناگون، مقایسه با موارد مشابه دیگر، بازسازی صحنة جرم و تفسیر انگیزه‌های وقوع جرم و دستِ آخر رسیدن به مجرم یا مجرمان، مراحل مختلف یک عملیّاتِ پلیسی را شکل می‌دهند. داستانهای پلیسی هم، امروز بخش قابل توجّهی از ادبیّات جهان را شامل می‌شوند و همواره خوانندگان شیفته را به سوی خود جذب می‌کنند. در میان داستانهای پلیسی، نوشته‌های آرتورکانن‌دویل، خالقِ داستانهای شرلوک ‌هولمز، و نیز آگاتا کریستی، خالق داستانهای آقای پوارو و خانم مارپل، به سبب بهره‌گیری درست از داده‌ها و به دست دادنِ درستِ فرایند به وجودآمدن جرم و کشف آن از جایگاهِ ویژه‌ای برخوردارند.

   باستان‌شناسان نیز برای درکِ زندگی انسانها در گذشته‌های دور، کارهایی شبیه آنچه که پلیس‌ها انجام می‌دهند، می‌کنند. با نگاهی دقیق به هر دو شاخه متوجّه خواهیم شد که پایه‌های باستان‌شناسی و جرم‌شناسی هر دو بر دقّت و کنترل حواس و نیز ثبت درست و دقیق داده‌ها و بهره‌گیری به موقوع از آنها استوار است. درست دیدن، درست شنیدن، درست بوییدن، درست چشیدن، درست لمس کردن و دست‌یابی به نتایج آزمایشهای گوناگون به هر دو دستة پلیس و باستان‌شناس کمک می‌کند تا به بررسی دقیقِ رویدادها بپردازند و دستِ آخر به نتیجه برسند. دقّت بر اساس تعریفِ روان‌شناسان عبارت است از: «متمرکز کردن فعّالیّت‌های ذهنی بر روی چیزی برای رسیدن به نتیجه». این تمرکز با کنترل حس‌های پنج‌گانه به وجود می‌آید.

* دقت را تمرین کنیم:

۱ـ برای چند دقیقه چشمانتان را ببندید و به صداهای اطراف گوش کنید. صداهای زیادی اطراف ما هستند که ما به خیلی از آنها توجّه نمی‌کنیم.

۲ـ به تابلوهای نصب شده بر دیوار خانه‌تان این بار با دقّت نگاه کنید. چه چیزهایی در آنها وجود دارد که آنها را تا به حال ندیده‌اید!

۳ـ سرِظهر به هنگام گذر از کوچه، بوی غذاهای مختلف را تشخیص دهید. مطمئن باشید وقتی به خانه باز‌می‌گردید یا سیر شده‌اید یا گشنه‌تر!

۴ـ جرأت داشته باشید و تا می‌توانید، مواد و وسایل اطراف را بچشید. البته مواظب هم باشید!

۵ـ چشمانتان را بار دیگر ببندید و آرام وسایل پیرامون خود را  لمس کنید و جای وسایل را حدس بزنید.

ما در مدرسه با دقّت شکلهای گوناگونِ روی جام ارجان را نگاه کردیم. این ظرف بر خود شکلهای جالبی دارد. نگاه کردن به آن خالی از لطف نیست. با انجام این تمرین‌ها یک گام به پلیس شدن یا باستان‌شناس شدن نزدیک‌تر می‌شوید!

منابع:

۱ـ انصاری، ولی‌الله، کشف علمی جرایم، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۸۰، صص۴۰۱ـ ۳۹۵.

۲ـ شعاری‌نژاد، علی‌اکبر، روان‌شناسی رشد، تهران، انتشارات اطّلاعات، ۱۳۷۳،صص۳۸۵ـ ۳۸۳.

۳ـ ای. برک، لورا، روان‌شناسی رشد، ترجمة یحیی سیّد‌محمّدی، تهران، انتشارات ارسباران، ۱۳۸۱.

 ۴ـ دویل، آرتور‌کانن، درندة باسکرویل (از مجموعة داستانهای شرلوک هولمز)، ترجمة مژده دقیقی، تهران، انتشارات هرمس، ۱۳۸۳، ص‌هفت تا نه.

برگۀ اطلاعات فردی شرکت کنندگان در دورۀ لذت های باستان شناسی 3

هر یک از متقاضیان شرکت در دورۀ لذت های باستان شناسی 3 باید برگه‌ای که به این صفحه پیوست شده است را پر کرده و به رایانامه (ایمیل) [e-mail] بفرستند برگۀ پیوست شده دربرگیرندۀ اطّلاعات فردی و خانوادگی دانش‌آموزان دورة آموزشی لذّت‌های باستان‌شناسی جهت انتخاب افراد و نیز در دست داشتن اطّلاعات مورد نیاز خکام برای مصاحبه با خانواده‌ها و نیز تماس با آنها است.

دریافت برگه به صورت فایل word

دریافت برگه به صورت فایل PDF

کتاب رمضان در فرهنگ مردم

کتاب «رمضان در فرهنگ مردم» ، برگزیده ای از آداب، رسمها، باورها و اعتقادات مردم درباره ماه مبارک رمضان است که از میان مناطق مختلف ایران انتخاب و با ذکر جزئیات تدوین شده است.

آداب و رسوم ماه مبارک رمضان یکی از مباحث مهم فرهنگ مردم ایران است و از آنجا که این آداب و رسوم ریشه دینی دارد توجه همگان را به خود جلب کرده است. در ماه رمضان، مردم به شکل هماهنگ برای انجام تکالیف شرعی آماده می‌شوند و برای به جای آوردن این وظایف، هر جمعیت و گروهی با آداب و تشریفات خاص خود مراسم رمضان را برگزار می‌کنند.

به اعتقاد نویسنده این اثر، سید احمد وکیلیان، در گذشته این آداب و رسوم از غنای ویژه‌ای برخوردار بود و مردم با شوق و ذوق بیشتری آداب رمضان را به جا می‌آورده‌اند، اما امروزه با هجوم عوارض فرهنگ بیگانه و مشکلات زندگی شهری و ماشینی، آداب و مراسم رمضان کم‌رنگتر و حتی بسیاری از آنها فراموش شده‌اند.

مؤلف در پیشگفتار اثر حاضر نوشته است: «برای تألیف کتاب رمضان ابتدا از میان مناطق مختلف ایران و پس از بررسی‌های لازم استان‌های مرکزی، یزد، کرمان، فارس، خراسان، کردستان و قسمت‌هایی از استان‌های لرستان و گیلان انتخاب گردید. آنگاه مطالب ارسالی جمع‌آوری شده و مناطق مذکور را به دوازده بخش تقسیم و در هر بخش فصلی از آداب و مراسم رمضان گنجانده شد. روش پژوهش و تألیف، موضوعی و مقایسه‌ای و در ضمن منطقه‌ای می‌باشد. از آوردن مطالب تکراری پرهیز و تا آنجا که امکان داشته در شیوه نگارش و زبان و گویش محلی کمتر دخل و تصرف شده است مگر به ضرورت. واژه‌ها و عبارات محلی آوا‌نگاری و در صورت لزوم همراه با معنی و توضیح ارائه شده است. در انتهای هر بخش نام گردآورندگان محلی به ترتیب الفبایی آمده و برای زینت بخشیدن به کتاب چند صحنه از مراسم گوناگون به تصویر کشیده شده است.

نکته گفتنی آن که ممکن است بعضی از مطالب و مراسم رمضان هم‌اکنون تغییر یافته یا فراموش شده باشد، اما از آنجا که دانش "فرهنگ مردم" ثبت و ضبط لحظات و کیفیت زیستن مردم در گذشته و حال است؛ تمام آداب و مراسم چه پویا و جاری و چه کم‌رنگ یا فراموش شده در کتاب آمده است.«

کتاب حاضر در 12 بخش و موضوعات و مطالب متعدد جمع‌آوری شده است. استقبال از ماه مبارک رمضان، آمادگی برای روزه گرفتن، تغییرات در زندگی و اعمال روزه‌داران، افطار، ایام شهادت حضرت علی(ع)، احیاء، اعمال و مراسم بیست و هفتم ماه رمضان، روزه کودکان و اصطلاحات و گفتنی‌های مربوط به ماه رمضان، عید فطر، نان‌ها و غذاهای ماه رمضان، مراسم مخصوص ماه رمضان، بازی‌های ماه رمضان و رسم سخنوری از عناوین این اثر پژوهشی به شمار می‌روند.

 

گزارشهای منتشر شده سایت دانشگاه تهران دربارۀ دوره‌های 1 و 2 لذت‌های باستان‌شناسی

کاوش های دانش آموزی در فضای مجازی- آموزشی مؤسسه باستانشناسی دانشگاه تهران ـ مردادماه 1389

مؤسسۀ باستان‌شناسی دانشگاه تهران با هدف آشنایی نوجوانان سنین 10 تا 15 سال با علم باستان‌شناسی و میراث‌فرهنگی و تقویت مهارت های حسی- حرکتی و ذهنی- ادراکی دانش آموزان و آشنایی آنان با محیط علمی مؤسسه و بخش های گوناگون و موزه آن با همکاری مدارس راهنمایی منطقه 1: دخترانه خرد- پسرانه علامه حلی و روزبهان و با تدریس معلمان آزموده این مدارس (آقای حمیدرضا منصوریان و خانم آزاده درخشان فارغ التحصیلان رشته باستان شناسی دانشگاه تهران) طرح کاوش آموزشی باستان شناختی را برای  نوجوانان با برنامه‌ریزی‌های آموزشی لازم  برای آمادگی قبلی آنان در فضایی مجازی که بدین منظور در مؤسسه آماده نموده بود به انجام رسانید.  

 

دومین دورة لذَت‌های باستان‌شناسی  در موسسه باستان شناسی دانشگاه تهران برگزار شد

این دوره با همکاری موسسه باستان شناسی دانشگاه تهران و خانه کودک، اندیشه و میراث فرهنگی (خکام)  با هدف استعداد یابی در حوزه باستان شناسی از میان نوجوانان توانمند و رشد توانمندی‌‌های آنها و افزایش مهارت های گوناگون در شرکت کنندگان دوره در ۷ بخش اصلی و در ۳۰  نشست تخصّصی (با در نظر گرفتن سنّ مخاطبان بین 13 تا 16 سال) در 110 ساعت آموزش در ساختمان شماره 1 مؤسّسة باستان‌شناسی  از تاریخ 1391/4/1 لغایت 1391/6/19 برگزار شد.

نشست های این دوره در سه بخش نشست های نظری به صورت گفتگوهای گروهی، نشست های کارگاهی به صورت کارگاه های کاوش و مرمت ( در محل موسسه باستان شناسی)، و نشست های همراه با بازدید از طریق بازدیدهای هدفمند در موزه موسسه باستان شناسی و در برخی از موزه های تهران و قزوین و نیز در محل کاروانسرای محمد آباد قزوین، پایگاه مطالعات منطقه ای باستان شناسی دانشگاه تهران در دشت قزوین و  در محوطه های کاوش شده دانشگاه تهران در قزوین انجام شد.  در برگزاری این نشست ها افزون بر نگاه علمی گروه و حرکت بر پایه اهداف دوره، جذابیت نشست ها خود جذب کامل مخاطبان را در بر داشت.

دبیران این دوره ـ خانم آزاده درخشان و آقای حمیدرضا منصوریان، دانش آموختگان رشتة باستان‌شناسی دانشگاه تهران، هر دو به ‌طور تخصّصی شاخة معرّفی و آموزش باستان‌شناسی به کودکان و نوجوانان را پیگیری کرده و پایان‌نامه تحصیلی‌شان را در این زمینه نگاشته اند.

 

 

 

دربارۀ دورۀ سوّم لذّت‌های باستان‌شناسی

ـ این دوره به‌صورت خصوصی و آزاد است و به‌صورت مستقیم زیر نظر هیچ سازمان یا نهادی نیست؛ بنابراین همۀ برنامه‌ها با هماهنگی گروه خکام و خانواده‌ها برگزار خواهد شد.

ـ لذّت‌های باستان‌شناسی ویژۀ نوجوانان 11 تا 15 است. حضور نوجوانان کوچکتر یا بزرگتر وابسته به دیدگاه سرپرستان گروه است. 

ـ این دوره در 16 جلسۀ 3 ساعتی برگزار خواهد شد؛ یعنی دوره‌ای 48 ساعته است. با هماهنگی خانواده‌ها، برخی از روزهای جمعه نیز به برنامه افزوده خواهند شد. (برای سفرهای علمی یک روزه)

ـ مکان برگزاری کلاسهای دوره در آگهی‌های آینده اعلام خواهد شد. برخی از جلسات در موزه‌ها و محوّطه‌های تاریخی برگزار خواهند شد.

ـ رفت و آمد بر عهدۀ خود افراد است. حضور به موقع در کلاس‌ها الزامی است.

ـ شهریۀ کلاس‌های دوره برای هر شرکت کننده یک میلیون تومان است که در دو نوبت (ابتدا و میان دوره) دریافت می‌شود. این هزینه‌ها شامل هزینۀ دستمزد مربّیان دوره، خرید وسایل، پذیرایی ساده و ورودی بناها و محوّطه‌های تاریخی است و هزینۀ روزهای جمعه به‌صورت جداگانه و با هماهنگی قبلی دریافت خواهد شد.

ظرفیت کلاس حداکثر 10 نفر است و نام‌نویسی طیّ یک ماه از 20 خرداد تا 20 تیر انجام می‌شود. دیدگاه سرپرستان خکام در انتخاب افراد لحاظ خواهد شد.

ـ برای نام‌نویسی باید به شیوۀ زیر عمل کنید:

1ـ باید تمایل خود را به شرکت در کلاسها از طریق ایمیل [e-mail] یا شمارۀ 09364070775 اطّلاع دهید.

2ـ از طریق همان نشانی رایانه‌ای برگۀ مرام‌نامه و نیز برگۀ مشخّصات برایتان فرستاده خواهد شد.

3ـ پیش از برگزاری دوره در یک جلسۀ حضوری قوانین و روال کار گفته خواهد شد.

4ـ بخش نخست شهریه (500 هزار تومان) نیز در همان جلسه دریافت خواهد شد.

در زیر با اهداف و رویکرد کلاس‌ها بیشتر آشنا خواهید شد: